Cholesterol: niet (altijd) je vijand

‘Mogelijk miljoen Nederlanders extra aan de cholesterolverlagers door nieuwe richtlijn’ kopt de Volkskrant op 4 juni 2019. Deze één miljoen mensen komen dan eens boven de 2,1 miljoen Nederlanders die al cholesterolverlagers nemen. In een tijd waarin de cholesteroldwaasheid hevig woedt, kan de maatregel lang niet bij iedereen op veel bijval rekenen. Óók niet bij artsen. Veel vragen over cholesterol blijven – mede door onvoldoende wetenschappelijk bewijs – namelijk nog steeds onbeantwoord. Vragen als: ‘Hoe lager je cholesterol, hoe beter?’ ‘Zijn die medicijnen nou werkelijk nodig?’ ‘Wat is de rol van de farmaceutische industrie?’ Het antwoord op deze en andere cholesterolvragen, kan schuilen in een andere en verrassende hoek.

Grote gevolgen

De nieuwe richtlijn heeft grote gevolgen. De laatste acht jaar was richtlijn voor de zogenaamde ‘slechte’ cholesterolsoort LDL 2,5. Maar daar kwam drie maanden geleden ineens een verandering in. Volgens de nieuwe richtlijn zou voor de hoeveelheid LDL in het bloed nog verder omlaag moeten: naar 1,8 om precies te zijn. De richtlijn heeft betrekking op mensen die al kampen met hart- en vaatziekten, en die nog geen zeventig jaar zijn. Met deze nieuwe, lage waarde zou een volgende ziekte bij hen worden voorkomen, is het idee. Om die waarde te bereiken, moeten deze mensen een strenger dieet gaan volgen. En nóg meer medicijnen slikken.

De invloed van de ‘big pharma’

Veel artsen reageerden kritisch op deze maatregel. Het aantal hart- en vaatziekten dat hiermee kan worden voorkomen, staat volgens hen namelijk niet in verhouding tot de nadelen van het medicijngebruik. Hierbij valt te denken aan alle bijwerkingen, zoals hevige spierpijn. Ook is het wel héél toevallig dat er ten tijde van de aankondiging van de nieuwe richtlijn ook nét een nieuw, duur cholesterolmedicijn op de markt is gebracht. Diegenen die profiteren van de nieuwe richtlijn, lijken dus vooral de medicijnfabrikanten te zijn. Cholesterolverlagers (statines) worden als melkkoe van de farmaceutische industrie gezien. De nieuwe richtlijn is daarmee een typisch voorbeeld van ongewenste en perverse medicalisering.

Denk eens in een andere richting

Eén ding mag dus zeker zijn: er is véél controverse rondom cholesterol, de effecten daarop van verzadigd vet en de manieren om hier invloed op uit te oefenen. En dat terwijl het laatste woord over cholesterolverlagers nog lang niet is gezegd! Zo komt in een onderzoek van Uffe Ravnskov en collega’s (2016) naar voren dat het verband tussen cholesterol en hart- en vaatziekten zelfs omgekeerd kan zijn. De onderzochte ouderen met meer LDL in hun bloed, liepen juist minder risico op het overlijden door hart- en vaatziekten! Bovendien komt uit andere wetenschappelijke onderzoeken naar voren dat cholesterolverlagers het risico op andere problemen soms aanzienlijk vergroten. Volgens Ravnskov en collega’s (2016) is dit te wijten aan het gegeven dat geforceerde verlaging van het cholesterolgehalte een negatieve invloed op het immuunsysteem, waardoor je dus vatbaarder bent voor ziektes.

Hoe denk ik erover?

Als leefstijlcoach die zich verdiept heeft in de Hormoonfactor, heb ik een ander standpunt omtrent cholesterol. In mijn optiek is een verhoogd cholesterolniveau geen ziekte. Maar het is wél een indicatie dat er iets uit balans is in het lichaam. Hierbij denk ik aan (chronische) ontsteking in de vaatwanden. En in deze gevallen gebruik ik graag een metafoor. Als er ergens brand is, is de kans groot dat de brandweer aanwezig. Maar dit wil natuurlijk niet zeggen dat de brandweer de aanstichter van de brand is. Met cholesterol gaat dezelfde vergelijking op. Zijn er ontstoken vaatwanden en is er eveneens sprake van een verhoogd cholesterolniveau, dan wil dat niet zeggen dat het cholesterol de oorzaak is van het probleem. Sterker nog: cholesterol komt juist, net als de brandweer, de brand blussen.

Cholesterol: een bescherming?

Je leest het goed. Ik ben, na het doorspitten van divers onderzoek, ervan overtuigd dat cholesterol net zoals de brandweer de rol van ‘beschermer’ heeft. Cholesterol heeft namelijk belangrijke functies. De stof zet je lichaam onder andere aan tot het repareren van de vaatwanden. Je kunt cholesterol in je lichaam dus niet missen! En deze ontstekingen in de vaatwanden zijn niet het gevolg van het eten van (teveel) verzadigd vet. Deze zijn het gevolg van teveel suikers, snelle koolhydraten, ongezonde vetten (met name transvetten en gehard vet), tarwe en bewerkt voedsel. Wat je nu gaat lezen, doet waarschijnlijk je wenkbrauwen omhoog gaan. Maar naar mijn mening is het hoge cholesterolniveau juist nodig om de ontstekingen te genezen die als gevolg zijn ontstaan van dit laatste soort voedsel. Het gebruik van medicijnen die het cholesterol verlagen, kun je daarom wel vergelijken met het wegjagen van de brandweer bij een brand. Totaal niet slim dus, en op ten duur net zo verwoestend voor je lijf als een grote brand.

Bang voor vet?

Bovendien zaait de cholesteroldiscussie veel onduidelijkheid over voeding. Door alle zin en onzin over cholesterol zijn we er allemaal bang voor geworden: het eten van vet. Immers: vet zorgt voor het dichtslibben van de aders, en is daarmee de grootste boosdoener van allerlei hart- en vaatziekten. Of toch niet? Daarbij heerst nog altijd de gedachte dat vet een echte dikmaker is. Maar gelukkig laat steeds meer wetenschappelijk onderzoek iets anders zien: gezonde vetten zijn júist nodig voor een goede fysieke en mentale gezondheid. Want wist je dat je belangrijkste hormonen (zoals oestrogeen, cortisol en testosteron) worden gemaakt op basis van cholesterol? Kortom: het is zaak om cholesterol in goede conditie te houden, en er een gezonde leefstijl op na te houden. Het kiezen voor producten met goede vetten (zoals noten, avocado’s en zalm) en het drastisch beperken van ongezond, bewerkt voedsel hoort daar ook bij.

Hoe zit het met jou?

Heeft het lezen van dit artikel jou aan het denken gezet? Let op: het stoppen met medicijnen of je leefstijl radicaal omgooien is altijd iets wat je in overleg met je arts moet doen. Maar het overstappen naar een gezonde leefstijl kan natuurlijk nooit kwaad. Zeker wanneer je kampt met overgewicht of met diabetes. Ik begrijp dat je door de stortvloed aan soms tegenstrijdige informatie misschien niet goed weet hoe je dit het beste kan aanpakken. Dat is logisch: het is bewezen dat je leefstijl zelfstandig veranderen niet gemakkelijk is. Daarom help ik je graag! Onder een gezonde levensstijl versta ik een perfecte balans tussen voeding, beweging en stress.. In het coachingstraject gaan we samen met deze verschillende elementen aan de slag.